Bom uit de Slof Een transculturele blik op criminaliteit bij Antillianen

De criminaliteit bij Antillianen in Nederland is al decennia hoog, zowel bij mannen als vrouwen. Waarschijnlijk zal dit de komende decennia niet gaan veranderen, gelet op de weinig florissante sociaal-economische ontwikkelingen op de Antillen. Deze verhoogde criminaliteit wordt bepaald door sociaal-economische en culturele factoren die kunnen worden omschreven als “aansluitingsproblemen”. Dit zou ook de hoge mate van criminaliteit bij eerste generatie Antillianen kunnen verklaren. Van sociaal-economische problemen, met name wat betreft inkomen, scholing en een gebroken gezinsstructuur, is de relatie met criminaliteit bij Antillianen aangetoond. Van de andere factoren is dat niet of in veel mindere mate het geval. Dat staat een efficiënte aanpak van (mogelijke) oorzaken in de weg. Bovendien, cultuur is lastig te definiëren, zeker als het wordt beïnvloed door migratie. Cultuur op zichzelf is geen verklaring voor criminaliteit. Sociale desorganisatie, uitsluiting en racisme zouden zeker een rol kunnen spelen, maar het is – alweer – onduidelijk in welke mate en op welke manier.

Dit gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing maakt het ook lastig om in de pro Justitia rapportage diepgravend op culturele factoren in te gaan. Culturele sensitiviteit is zeker belangrijk, maar het is niet aannemelijk dat dat leidt tot veel verandering in diagnostiek of advies van toerekening. Bovendien, forensisch psychiaters onderzoeken maar 1,5 % van de verdachten en psychiatrische stoornissen verklaren minder dan 1 op de 1000 delicten. Ook bij Antillianen spelen psychiatrische aandoeningen geen (grote) rol bij de criminaliteit. Het zou goed zijn om de forensisch psychiatrische blik te verruimen en bijvoorbeeld ook naar algemene criminologische aspecten te kijken. Onderzoek zou zich ook moeten richten op niet pro Justitia gerapporteerde verdachten en “gewone” personen die niet verdacht worden.

Culturele delicten zijn zeldzaam en veel criminaliteit hangt niet (direct) samen met cultuur. Het is waarschijnlijk beter om cultuur niet als “probleem” maar als “oplossing” te zien. Deze oplossing zou zich niet alleen op Antillianen in Nederland moeten richten, maar ook op de Antillen zelf. Gedacht zou bijvoorbeeld kunnen worden aan armoedebestrijding, verbetering van onderwijs en voorkomen van schooluitval, verbetering van de Nederlandse taalbeheersing en een coach of cursus voor de overstap naar Nederland gemaakt worden. Deze mogelijke oplossingen zouden moeten worden onderzocht op hun effectiviteit, het liefst met een controlegroep.

In de vlag van de voormalige Nederlandse Antillen stonden vijf sterren, nadat Aruba in 1986 de status aparte verkreeg. Vijf Sterren Antillianen zouden niet de Antillianen moeten zijn met problemen op vijf levensgebieden, maar diegenen die er ondanks de aansluitingsproblemen een succes van maken.